صیغه چیست؟
صیغه یک نوع عقد ازدواج در فقه اسلامی است که به دو صورت دائمی و موقت وجود دارد. در عقد دائمی، ازدواج بدون محدودیت زمانی و تا زمان مرگ یکی از طرفین یا طلاق ادامه دارد. اما در عقد موقت، ازدواج برای مدت زمان مشخصی که بین طرفین توافق شده، منعقد می‌شود. این مدت می‌تواند از چند دقیقه تا چند سال باشد.
در صیغه موقت (عقد موقت یا متعه)، شرایطی از قبیل مدت زمان ازدواج و مقدار مهریه باید مشخص شود. بعد از پایان مدت تعیین شده، ازدواج به طور خودکار پایان می‌یابد، مگر اینکه دوباره تمدید شود. در اسلام، هدف از صیغه موقت فراهم کردن راه‌حلی مشروع برای افرادی است که نمی‌توانند یا نمی‌خواهند به ازدواج دائمی وارد شوند، اما همچنان می‌خواهند روابطی مشروع و قانونی داشته باشند.
قانون صیغه در ایران
در ایران، عقد موقت یا صیغه به عنوان یک نوع ازدواج شرعی و قانونی شناخته شده است و قوانین مربوط به آن در قانون مدنی ایران و شرع اسلامی تنظیم شده‌اند. برخی از جنبه‌های کلیدی قانون صیغه در ایران عبارتند از:
1. ثبت عقد موقت
برخلاف عقد دائمی که ثبت آن الزامی است، ثبت عقد موقت ضروری نیست، مگر در موارد خاصی مانند بارداری زن. با این حال، ثبت عقد موقت به دلیل مسائل قانونی و حقوقی توصیه می‌شود.
2. مهریه در عقد موقت
تعیین مهریه در عقد موقت ضروری است و باید قبل از اجرای صیغه مشخص شود. بدون تعیین مهریه، عقد موقت معتبر نخواهد بود.
3. مدت زمان در عقد موقت
مدت زمان عقد موقت باید مشخص و تعیین شده باشد. این مدت می‌تواند از چند دقیقه تا چند سال متغیر باشد و باید در هنگام عقد تعیین شود.
4. ارث در عقد موقت
در عقد موقت، طرفین از یکدیگر ارث نمی‌برند، مگر اینکه در هنگام عقد شرط دیگری قید شده باشد.
5. حقوق و وظایف در عقد موقت
زن و مرد در عقد موقت حقوق و وظایفی نسبت به یکدیگر دارند، اما این حقوق و وظایف ممکن است با حقوق و وظایف در عقد دائمی متفاوت باشد. به عنوان مثال، در عقد موقت نفقه به زن تعلق نمی‌گیرد، مگر اینکه در عقد شرط شده باشد.
6. عده در عقد موقت
بعد از پایان مدت عقد موقت یا فسخ آن، زن باید مدت زمانی به نام “عده” را رعایت کند که در این مدت نمی‌تواند با مرد دیگری ازدواج کند. مدت عده برای زن غیر باردار دو طهر (دو دوره قاعدگی) است و برای زن باردار تا زمان زایمان ادامه دارد.
7. طلاق در عقد موقت
در عقد موقت، طلاق به معنای مرسوم در عقد دائمی وجود ندارد. عقد موقت با پایان مدت مشخص شده به خودی خود پایان می‌یابد، اما مرد می‌تواند قبل از پایان مدت، مدت باقی‌مانده را به زن ببخشد و عقد را خاتمه دهد.
8. توافق و رضایت در عقد موقت
برای اجرای عقد موقت، توافق و رضایت هر دو طرف ضروری است و این توافق باید به صورت شفاهی یا کتبی ثبت شود.
ازدواج موقت بدون اذن پدر
ابتدا باید بین پسر و دختر بودن شخص تفاوت قائل شد؛ زیرا به واسطه نوع جنسیت پاسخ به این موضوع متغیر است و هر کدام احکام و شرایط خاص خود را دارند. بحث را به دو قسمت ازدواج موقت بدون اذن پدر برای دختر و پسر تقسیم می‌کنیم.
1) صیغه موقت بدون اذن پدر برای پسر
با توجه به شرایطی که پسران دارند و نظر شرع اسلام، صیغه موقت بدون اذن پدر برای پسر مانعی ندارد. یک پسر می‌تواند بدون آن که اذن پدر خود را بگیرد، به ازدواج موقت دست بزند. باید متذکر شد که برای ازدواج پسر حداقل سنی قرار داده شده است. اگر پسری زیر 15 سال داشته باشد، با توجه به قوانین موجود نمی‌تواند بدون اذن ولی قهری خود ازدواج موقت کند؛ زیرا از نظر قانون‌گذار در سنی نیست که صلاح خود را تشخیص دهد و نیاز دارد، شخصی ناظر بر اعمال و رفتار او باشد.
2) صیغه موقت بدون اذن پدر برای دختر
با مشخص شدن وضعیت پسران در ازدواج موقت، به صیغه موقت بدون اذن پدر برای دختر می‌رسیم. در این مورد هم باید دو فرض متفاوت را برای دختران در نظر گرفت. ازدواج موقت دختران باکره حکم و شرایط متفاوتی از ازدواج موقت دخترانی که باکره نیستند، دارد. در ادامه به بررسی مفصل این دو حالت می‌پردازیم و به طور مجزا احکام آن را شرح می‌دهیم.
ازدواج موقت دخترانی که دوشیزه هستند
از ماهیت و فلسفه ازدواج موقت صحبت کردیم. متوجه شدید که ازدواج موقت برای پسرانی است که شرایط ازدواج دائم ندارند و همچنین برای رفع غرایز جنسی خود تمایل به کار حلال و شرعی دارند. اهمیت حفظ حقوق دختر ایجاب می‌کند که برای ورود به ازدواج موقت، اجازه ولی خود را کسب کند؛ زیرا دختر باکره قصد ازدواجی را دارد که اساس و ریشه آن کامجویی و نزدیکی است. در مجموع باید گفت که ازدواج موقت با دختر باکره بدون اذن پدر از نظر اکثر فقها باطل است.
شرایط صیغه موقت بدون اجازه پدر برای دخترانی که باکره نیستند
دخترانی که دوشیزه و باکره نیستند، برخلاف دختران باکره نیازی به اذن پدر در ازدواج موقت ندارند. علت عمده این تفاوت در همان دوشیزه بودن است؛ زیرا برای دختری که امکان نزدیکی کردن دارد، تضییع حقوق معنایی ندارد. همچنین این افراد علاوه بر ازدواج موقت، اجازه ازدواج دائم بدون اذن ولی قهری خود یعنی پدر و جد پدری را هم دارند.
مراحل اجرای صیغه موقت
مراحل اجرای صیغه موقت به صورت زیر است:
- تعیین مدت زمان ازدواج و مقدار مهریه
- قرائت صیغه به زبان عربی، که شامل اعلام ازدواج از طرف زن و قبول آن از طرف مرد است.
متن صیغه موقت به زبان عربی و فارسی
- زن: “زوجتک نفسی فی المدة المعلومة علی المهر المعلوم” (من خودم را به ازدواج تو در می‌آورم برای مدت مشخص و مهریه مشخص).
- مرد: “قبلت” (پذیرفتم).
موارد فسخ صیغه ازدواج موقت
در صورت وقوع هر یک از حالت های زیر، عقد موقت باطل خواهد بود:
- زن یا مرد در زمان عقد، فوت کنند.
- مرد مدت باقی مانده از صیغه را به زن ببخشد.
- مدت معین شده در صیغه به طور کامل گذرانده شود.
- ابتلا به بیماری های روحی و روانی یا جنون
- ناتوانی های جنسی مثل عنن، خصا و وجود هر نوع نقصی در آلت تناسلی مرد
- وجود استخوان زائد قرن در زن نیز از موارد فسخ این عقد می باشد.
- بیماری های جذام و برص
- معلولیت های جسمی
- نابینایی کامل
